St. Franciscusbasiliek te Bolsward

Na jaren van overleg besloten de twee parochies van Bolsward in de jaren 1930 samen verder te gaan als één parochie, met een nieuw te bouwen kerk. Een eerste plan behelsde het uitbreiden van de oude Franciscuskerk, door een transept en een nieuw priesterkoor toe te voegen, maar al snel werd besloten tot nieuwbouw van een grote nieuwe kerk. De eerste steen van deze stadskerk werd op 21 april 1933 gelegd. Bijkomende toevalligheid was dat Van de Leur eerst de kerk af diende te breken waarin zijn ouders waren getrouwd! Hij mocht nu in een zeer Bellotistische stijl zijn grootste kerk bouwen. Er is dan ook veel overleg geweest tussen Van de Leur en Dom Bellot. Meestal gebeurde dat schriftelijk maar soms vond het plaats in de abdij te Wisques, de nieuwe werkplek van Dom Bellot na zijn terugkeer naar Frankrijk in 1929.

In het front zien we de typische Bellot-vensters, in het schip en in de zijbeuken. Ook een subtoren is gesitueerd aan de pastoriezijde. Mede om het evenwicht te brengen en om een goed verloop in stedebouwkundig opzicht te krijgen.

Dat de ideeën niet alleen van Bellot kwamen blijkt wel uit het feit dat Bellot het ontwerp van de onderbouw van de toren gebruikte voor de kerk te Porto (1938-1947) en dat Van de Leur’s oplossingen ook in de Bellot kerk (Notre Dame des Trevois) van Troyes te zien zijn.

In het interieur is in de loop der jaren redelijk wat veranderd. Toch zijn deze niet schokkend te noemen. Het liturgisch centrum is naar voren gehaald en de banken in de zijbeuken zijn nu een kwartslag gedraaid zodat het gebeuren op het priesterkoor in het centrum van drie zijden kan worden gevolgd. De communiebanken zijn verdwenen. Het nieuwe centrum is betegeld in hetzelfde patroon als op het bestaande Priesterkoor reeds aanwezig is. Het rechter zijaltaar is gereconstrueerd, nadat het koororgel van deze plaats iets meer in het transept is verplaatst. Het grote orgel op de zangzolder is helaas niet meer bruikbaar.

Uniek is de kerk om haar kruisgewelf ter hoogte van de transepten. Hier heeft Van de Leur teruggegrepen op Quarr abbey, alwaar Bellot in de abdijkerk (1912-1913) het vierkante Priesterkoor ook overwelfde met zelfs dubbele kruisbogen. De aanneemsom bedroeg f.142.500,-. Enkele glas-in-loodramen kwamen uit de oude Franciscuskerk en werden in de overige vensters aangevuld met gekleurde ruiten in geometrische vormen. Tevens vonden beelden uit de twee oude kerken hier hun nieuwe plaats. De gemetselde preekstoel is een afgeleide van het eerste basisexemplaar dat Bellot maakte in Oosterhout en is dus geen uitzondering in het werk van Bellot en Van de Leur.

In het schip vallen de driehoek-traveebogen tussen de pilaren op. Deze versiering en overbruggingen paste Bellot ook toe in de uitbreiding van de abdij te Wisques (1931-1932). Van de Leur heeft deze vorm alleen in Bolsward gebruikt. Verder zien we in de schipbogen grote gaten zitten. Net als in Quarr abbey is het metselwerk niet massief, maar opengewerkt. Bolsward is de enige kerk van Van de Leur die dit opmerkelijke staaltje van ontwerpkunst bezit.

Op 23 november 2016 is deze kerk door paus Franciscus tot Basilica Minor verheven. Sindsdien mag ze zich Franciscusbasiliek noemen.

In de gang naar de pastorie hangen nog tekeningen van voor- en achterzijde van de kerk, die door Van de Leur zijn gemaakt. Daar hangt ook een interieuraquarel van een te bouwen kapel, tevens ontworpen door Van de Leur, voor Maria van Sevenwouden, wanneer de stad Bolsward onbeschadigd bevrijd zou worden. Men hield echter geen woord en het geld voor de kapel ging naar de missie. De missie is een goed doel, maar onze persoonlijke mening hierover mag duidelijk zijn.

Van deze kerk hebben wij een eigengemaakte bouwplaat beschikbaar.

Deze bouwplaat kunt u hier downloaden.

foto's: A.W.A. en A.A. Lukassen, 2008 en 2009, ontwerptekeningen archief H.C. van de Leur